Coma Berenices

Świeża krew w złotniczej kuźni

Do powstania najnowszego wzoru obrączek i pierścionka ”Coma Berenices ” przysłużyła się niezwykła osoba, która wniosła powiew świeżych pomysłów do naszej jubilerskiej kuźni, przyczyniło się to do powstania wyjątkowego wzoru biżuterii inspirowanych fryzurą, niegdyś nierozerwalnie splecioną z obchodami dnia zaślubin… Zaplatanie warkocza w dniu ślubu symbolizowało czystość przedmałżeńską, jedynie panny miały prawo do noszenia tak ułożonych włosów. Od mężatek oczekiwano skracania fryzury i krycia jej pod nakryciem głowy jako wyraz skromności i oddania życiu rodzinnemu. Był to zwyczaj bardzo popularny jeszcze w XIX wieku a rodowód swój wywodzi jeszcze z czasów pogańskich i zbieżny był między innymi z pleceniem wianków w noc świętojańską. Mogło to symbolizować związanie/uwięzienie prawdziwej siły kobiecej i uwolnienie jej w dniu zamążpójścia by ukierunkować ją na rządzenie ogniskiem domowym. Zwyczaj zaplatania wykwintnych fryzury zainspirował nas do stworzenia wyjątkowej biżuterii, w której pasma złota spleciono w warkocz ze stalą damasceńską pochodzącą z meteorytów trzech kontynentów. Motyw warkocza wielokrotnie pojawiał się w dawnej sztuce, od plecionek celtyckich (https://derecki.art/artystyczne-obraczki-slubne/), przez Wikińskie zdobienia broni, narzędzi i architektury po wykorzystywanie zaplecionych sznurków do odciskania na powierzchni naczyń przez ludy słowiańskie, gościł już również nieraz w naszej pracowni, jednak nigdy dotąd w tak złożonej formie.

Niepowtarzalne wzory warkocza w wyjątkowych, damasceńskich obrączkach ślubnych o nieregularnym brzegu. Symbolika łącząca dawne zwyczaje i rzemiosło z nowoczesnym, niepowtarzalnym designem. Model „Coma Berenices – Katowice”.

Na tle ciemnym jak „onyx” wyraźnie ukazują się obrączki o poszarpanych brzegach. Wzór warkocza po raz kolejny. Tym razem z osadzonym, nieoszlifowanym diamentem. Model „Coma Berenices – Warszawa”.

Coma Berenices
Nazwę najnowszemu projektowi biżuterii użyczyła konstelacja gwiezdna związana z historyczną postacią, żyjącą w III wieku p.n.e. Bereniką, żoną egipskiego króla Ptolemeusza III. Władca ten przyczynił się do rozkwitu ekonomicznego i kulturalnego państwa. Jednak było to okupione licznymi wojnami. Na początku trzeciej wojny syryjskiej (246 p.n.e.) jego żona obiecała tuż po zamążpójściu poświęcić włosy bogini Afrodycie za opiekę nad wybrankiem serca. Gdy Ptolemeusz III powrócił cały i zdrowy, Berenika ścięła włosy i zostawiła w świątyni Afrodyty. Następnego dnia włosy zniknęły, co doprowadziło króla do wściekłość. Zagadkę rozwiązał nadworny astronom króla Konon z Samos, tłumacząc że Afrodyta była tak zadowolona z daru, iż postanowiła umieścić włosy na niebie w postaci gwiazd. Opowieść tę przekazywano z pokolenia na pokolenie, między innymi przez Ptolemeusza wspominającego w Almageście o puklu włosów na niebie.

”Warkocz, inaczej-kosa, włosy splecione u dziewic, są najcelniejszą ozdobą ich głowy i symbolem ich dziewictwa, z wplecioną w koniec warkocza czerwoną wstążką. Dziewice polskie splatały zawsze włosy w jeden lub dwa warkocze, które bądź spływają na plecy, bądź okrążają dokoła głowę. Pannie młodej przy oczepinach ucinano warkocz, zostawiając tylko „kędry”, bo mężatkom nie godziło się nosić i trefić warkoczy, ale dozgonnie zawijać rąbkiem. Obcinano i pannom, gdy utraciły wieniec. Stąd do ślubu rozplatają im warkocz, żeby świat widział, że nie mają włosów obciętych.”

Zygmunt Gloger. ''Encyklopedia staropolska''

Włosy w kulturze

W wielu kulturach ”magiczna” symbolika włosów jest mocno zakorzeniona. Wiele ludów obcinało je na znak żałoby. Kiedy grecki bóg śmierci Tanatos pojawiał się przy umierającej osobie, obcinał jej kosmyk, który potem składał w ofierze władcom podziemnego świata. Wiele ludów wierzyło w siłę która ukrywa się w długich puklach, zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn – wszyscy pamiętamy biblijną przypowieść o potężnym, obdarzonym nadludzka siłą Samsonie, który całą moc utracił po podstępnej redukcji bujnej fryzury. W tradycji Wedyjskiej uważa się, że kobieta za pomocą włosów chroni swoją uczuciową część psychiki – że włosy są przedłużeniem energii umysłu. Obcięcie włosów miało niezwykle istotne znaczenie w dawnej kulturze Słowian. Chłopcy kończący siódmy rok życia przechodzili spod opieki matki, pod opiekę ojca, ceremoniał ten wiązał się również z radykalnym skróceniem dotąd nie ruszanej fryzury, stąd zresztą nazwa tej uroczystości – postrzyżyny; od tego momentu młody członek plemienia zyskiwał nowe obowiązki wkraczając w męski świat i stając się pełnoprawnym członkiem wspólnoty. W XIX wieku popularnym było umieszczanie w biżuterii pukla bliskiej osoby by przypominał o jej duchowej obecności. Jednym ze zwyczajów po dziś, nieświadomie praktykowanych w naszej kulturze jest skracanie włosów na skutek ciężkich przeżyć, ma to na celu podświadome 'odcięcie’ się od przeszłości, zmianę wyglądu mającą symbolizować ponowne narodziny, rozpoczęcie czegoś od nowa… Motyw ten często wykorzystywany jest w filmie co może na nas dodatkowo oddziaływać.