Stal damasceńska, demeszka, dziwer

Damascen (staropol. demeszka) oraz dziwer są rodzajami stali popularnymi w średniowiecznej Europie. Pierwszy pochodzi z terenów bliskowschodnich, drugi jest rdzennie europejski, wywodząc swoje pochodzenie od ludów celtyckich i skandynawskich.
Obie, oprócz doskonałego stosunku twardości do sprężystości (co przekładało się na jakość wyrobów z nich wykonywanych), charakteryzują się niezwykłym i atrakcyjnym wyglądem przypominającym słoje drzewa, bądź ściśle spasowane z sobą gadzie/rybie łuski. Doceniono to już dawno wykorzystując je (poza bronią białą i czarno-prochową) w produkcji przedmiotów użytkowych oraz artystycznych.

Dziś, stal damasceńska przeżywa swój renesans, wyroby z niej produkowane popularne są w grupach rekonstrukcyjnych, społecznościach bushcraftowych, czy organizacjach paramilitarnych stanowiąc estetyczne i wysokie jakościowo dopełnienie ekwipunku.

Popularność zyskuje również biżuteria wykorzystująca charakterystyczną wzorzystość tego metalu. Szczególnie atrakcyjne stają się obrączki damasceńskie łączące metale o różnych cechach i kolorach. Tak stworzone pierścienie zaślubinowe symbolizować mogą naturę męską i żeńską, które dopiero zjednoczone stanowią całość i spełnienie, równowagę, harmonię …

Naturalnym, znacznie rzadszym i trudniejszym w obróbce odpowiednikiem stali damasceńskiej i dziweru jest metal pochodzenia meteorytowego, w którym wzajemnie splecione warstwy metalu kształtowały się przez miliony lat. Dokładne rozplanowanie i dopasowanie kierunku cięcia pozwala na pełne uwidocznienie struktur Thomsona / Widmanstättena sprawiających wrażenie tworu nieprzypadkowego, dokładnie przemyślanego, wykutego przez boskich posłańców za jakich brano komety i spadające gwiazdy w przeszłości.

Zaoksydowana damasceńskie obrączki meteorytowe są również wspaniałym podtrzymaniem tradycji patriotycznych wyrobów powstańczych wykonywanych głównie z żelaza z niewielkimi domieszkami złota bądź srebra. Przesłanie to zostało szczególnie docenione w trakcie Targów Ślubnych w Warszawie, Łodzi, Katowicach, Krakowie, Zakopanem i Częstochowie gdzie prezentowane są regularnie nasze wyroby.

Na granicy odmienności, tam gdzie siła i upór potrzebują oparcia w elastycznym i miękkim rdzeniu związku rodzą się najdoskonalsze wiązania. Uchwycenie tej idei w obrączce z meteorytu stanowi wspaniałą pamiątkę i świadectwo trwałości pomimo różnic.
Najbardziej pożądaną cechą dawnych narzędzi i broni było uzyskanie dużej elastyczności przy zachowaniu maksymalnej i trwałej ostrości. Te wzajemnie wykluczające się właściwości stali dawni mistrzowie kowalstwa i płatnerstwa pokonywali poprzez skuwanie dwóch jej gatunków bądź mieszanie ich w procesie wcześniejszym – wytopie. Właśnie te zabiegi tworzyły charakterystyczne struktury dostrzegalne po trawieniu kwasem na stali damasceńskiej oraz dziwerze. Podobnie jak w meteorycie sygnalizowały wzajemnie przenikanie się warstw. Żaden z tych metali w pojedynkę nie stanowiłby dobrego materiału na wykonanie broni bądź też narzędzia, jednak połączone stanowią mieszankę doskonałą, gdzie rdzeń wykonany z miękkiej stali zapewnia elastyczność i daje oparcie krawędzi ostrza wykonanej ze stali twardej.
Wzajemne przenikanie i uzupełnianie swoimi właściwościami dwóch, całkowicie odmiennych rodzajów metalu, jest doskonałą metaforą małżeństwa. Bo często to, co nas najbardziej odróżnia od siebie jest tym co spaja najmocniej.