Moja przygoda z cegłą gotycką
W pierwszej połowie lat siedemdziesiątych, uczęszczając do szkoły podstawowej po raz pierwszy zafascynowałem się cegłami gotyckimi. Był to czas kiedy Wrocław nosił jeszcze wiele, niezagojonych blizn po wojnie która mocno naruszyła jego zabytkową strukturę. Uczęszczając do harcerstwa sprawności zdobywałem m.in. na Wzgórzu Gomułki (obecnie Andersa), sztucznym wzniesieniu usypanym z gruzów przedwojennej stolicy Dolnego Śląska, najdłużej broniącego się miasta III Rzeszy – Festung Breslau. Tam znajdowałem znaczne ilości cegieł o nietypowych kształtach i wymiarach. Na niektórych z nich można było dostrzec ślady ludzkich dłoni, czy odciski tropów zwierząt. Podczas gdy moi koledzy kolekcjonowali znaczki i komiksy, ja zacząłem zbierać, gotyckie cegły i fragmenty kamieniarki. Z czasem dowiedziałem się od drużynowego i pierwszych mieszkańców powojennego Wrocławia że w miejsce to zwożono gruz z okolic Rynku i Starego Miasta. Miało to być rozwiązanie tymczasowe, związane z wywózką materiału potrzebnego na odbudowę Warszawy, jednak okres ten się nieco przedłużył.
Wzgórze Andersa jest jednym z kilku wysypisk gruzu ze zburzonych w czasie oblężenia Wrocławia domów, które zostało utworzone po roku 1945. Wtedy to, część materiału wywożono na potrzeby odbudowy Warszawy, natomiast bardziej zniszczone oraz te których nie zdołano zagospodarować składowano w wyznaczonych miejscach z myślą o późniejszym rozwiązaniu problemu. Obszar Wzgórza Andersa jest ograniczony czterema ulicami – od południa Kamienną, od zachodu Ślężną, od północy ulicą Marka Petrusewicza i od wschodu Borowską, w miejscu gdzie znajduje się wzgórze przebiegała dawniej ulica Sobótkowska. Wzgórze ma kształt płaskiego kopca uformowanego z pięciu zmniejszających się ku górze warstw, najwyższy punkt znajduje się w części południowo-zachodniej.
Zrekultywowane wysypisko zaczęto zagospodarowywać z myślą o utworzeniu na nim miejsca pamięci narodowej. Miał tu powstać Pomnik Ziem Odzyskanych na który władze wojewódzkie rozpisały konkurs. W dniu 6 maja 1985 roku, w czterdziestą rocznicę upadku Festung Breslau, przy udziale najwyższych władz państwowych z gen. Jaruzelskim na czele, dokonano uroczystego aktu wmurowania kamienia węgielnego. Aktu wmurowania osobiście dokonała Zofia Gomułkowa, gdyż wcześniej ustalono że jej mąż Władysław Gomułka zostanie patronem wzgórza i placu otaczającego wzgórze. Od tego momentu oficjalna nazwa wzgórza brzmiała: Wzgórze Władysława Gomułki Wiesława. Budowa pomnika jednak nigdy nie doszła do skutku, a po roku 1990 rada miejska uchwaliła zmianę nazwy placu i wzgórza na Plac Generała Władysława Andersa i Wzgórze Andersa. W roku 2005 rozpoczęła się budowa kompleksu rekreacyjnego o nazwie Wrocławski Park Wodny, w związku z tym usunięto część masy gruzu tworzącej Wzgórze Andersa, przewożąc je na Wzgórze Gajowe.
Wzgórze Andersa w czasach kiedy nazywano go wysypiskiem oraz fragment ul. Ślężnej. Widok z DS Ślężak. Lata 1975-1978. Fot. B. Steinborn. Źródło: https://dolny-slask.org.pl/ (z dnia 23.03.2018 r.)
Wzgórze Andersa i ułomki cegieł z rozebranych wrocławskich kamienic. Rok 1991. Źródło: https://dolny-slask.org.pl/ (z dnia 25.03.2018 r.)
Cegła gotycka XII-XIV w. Na cegłówkach widoczne są odciski rączek i stóp dzieci, zwierząt domowych (odciski racic świni oraz łapy psa) oraz odciski palców (wraz z liniami papilarnymi) samego rzemieślnika.
Cegła gotycka XII-XIV w.
Cegła gotycka XII-XIV w.
Cegła gotycka XII-XIV w.
Cegła gotycka XII-XIV w.
Cegła gotycka XII-XIV w.
Zagłębienie po kociej łapie
Cegła gotycka XII-XIV w.
Odcisk kociej łapy
Cegła gotycka XII-XIV w.
Odcisk kurzych łap
Cegła gotycka XII-XIV w.
Kurze łapy odciśnięte w cegle
Cegła gotycka XII-XIV w.
Przybliżone wgłębienie po psim pazurze
Cegła gotycka XII-XIV w.
Psia łapa z wyraźnie widocznymi wgłębieniami po pazurach
Cegła gotycka XII-XIV w.
Odcisk psiej łapy
Cegła gotycka XII-XIV w.
Psia łapa pozostawiona na wieki
Cegła gotycka XII-XIV w.
Odcisk dłoni raczkującego dziecka sprzed 700 lat. Jaka historia kryje się za tym znaleziskiem? Czyje losy? Może to odległy przodek?
Cegła gotycka XII-XIV w.
Dotyk dłoni w cegle, na której widać odciśnięte linie papilarne wykorzystane w obrączkach i biżuterii.
Cegła gotycka XII-XIV w.
Odcisk stopy dziecka uchwycony na zabytkowej cegle. Artefakt niespotykany. Wehikuł czasu ukazujący dawną codzienność.
Cegła gotycka XII-XIV w.
Cegła gotycka XII-XIV w.
Siedemsetletni dotyk anonimowego rzemieślnika zachowany w doskonałym stanie. Widoczne są nawet uchwycone na wieki linie papilarne.
Cegła gotycka XII-XIV w.
Cegła gotycka XII-XIV w.
Dopasowany palec z liniami papilarnymi, ślad w obrączkach ślubnych.
Cegła gotycka XII-XIV w.
Dotyk palca pozostawia linie papilarne tematem w złotej biżuterii
Cegła gotycka XII-XIV w.
Nie tylko ludzie… również i ślady zwierząt możemy odnaleźć na zabytkowych cegłach. Tutaj – raciczki świnki która ”weszła w szkodę”
Cegła gotycka XII-XIV w.
Cegła gotycka XII-XIV w.
Cegła gotycka XII-XIV w.
Cegła gotycka XII-XIV w.
Cegła gotycka XII-XIV w.
Cegła gotycka XII-XIV w.
Cegła gotycka XII-XIV w.
Odciśnięte raciczki świni. Nacisk był tak duży, że cegła uległa deformacji, wygięła się w łuk.
Cegła gotycka XII-XIV w.
Bardzo dobrze zachowany odcisk łapy psa na jednej z cegieł.
Cegła gotycka XII-XIV w.
Linie papilarne odbite tak wyraźne, jak w złotych obrączkach. Dotyk historii.
Cegła gotycka XII-XIV w.
Cegła gotycka XII-XIV w.
Dość wyraźny odcisk linii papilarnych.
Cegła gotycka XII-XIV w.
Fragment rośliny odbitej w cegle.
Cegła gotycka XII-XIV w.
Cegła gotycka XII-XIV w.
Odciśnięta psia łapa z doskonale widoczną strukturą opuszków.
Cegła gotycka XII-XIV w.
Odciśnięta psia łapa z doskonale widoczną strukturą opuszków.
Cegła gotycka XII-XIV w.
Odciśnięta psia łapa z doskonale widoczną strukturą opuszków.
Cegła gotycka XII-XIV w.
Odciśnięta psia łapa z doskonale widoczną strukturą opuszków.
Cegła gotycka XII-XIV w.
Pozostałe ślady szczurzych pazurków zapadających się w miękkiej glinie.
Cegła gotycka XII-XIV w.
Pozostałe ślady szczurzych pazurków zapadających się w miękkiej glinie.
Cegła gotycka XII-XIV w.
Pozostałe ślady szczurzych pazurków zapadających się w miękkiej glinie.
Cegła gotycka XII-XIV w.
Pozostałe ślady szczurzych pazurków zapadających się w miękkiej glinie.
Cegła gotycka XII-XIV w.
Wgłębienia odciśniętych palców rzemieślnika z widocznymi śladami po obciętych paznokciach.
Cegła gotycka XII-XIV w.
Cegła gotycka XII-XIV w.
Cegła gotycka XII-XIV w.
Wyraźne odciski palców pozostawione w cegle a dzisiaj w obrączce.
Cegła gotycka XII-XIV w.
Cegła gotycka XII-XIV w.
Cegła gotycka XII-XIV w.
Cegła gotycka XII-XIV w.
Cegła gotycka XII-XIV w.
Cegła gotycka XII-XIV w.
Cegła gotycka XII-XIV w.
Cegła gotycka XII-XIV w.
Prawe przeźrocze kapitularza od strony krużganka wschodniego (Łużyniecka)
Zachowana kolorystyka elewacji zewnętrznych kościołów klasztornych: A – materiałowa, B – polichromia
Okna w badanych klasztorach cysterskich: A – z kościołów, B – z budynku gospodarczego, C – z domu konwersów, D – ze spichlerza, E – z kuchni, F – z domu opackiego
Mur budynku gospodarczego z obudową kanału
Mur budynku gospodarczego z obudową okna
