Mińsk Mazowiecki
Mińsk leży na Wysoczyźnie Kałuszyńskiej we wschodniej części województwa mazowieckiego w odległości 38 km od centrum Warszawy, stolicy. Geograficznie jest to Nizina Południowopodlaska, a historycznie i kulturowo Mazowsze.
Stanowi ono lokalne centrum gospodarcze (rozwinięte handel, usługi i przemysł), edukacyjne (szkoła wyższa, 6 szkół średnich, uniwersytet trzeciego wieku), militarne (baza lotnicza, żandarmeria i wojskowa komenda uzupełnień), kulturalne (dom kultury, szkoła artystyczna, 2 biblioteki, 2 muzea), ale przede wszystkim jest miejscem zamieszkania i wypoczynku wielu ludzi pracujących w Warszawie.
W Mińsku znajduje się kilkanaście obiektów wpisanych do rejestru zabytków oraz całe obszary zabudowy chronione przez plan zagospodarowania przestrzennego.
Przez miasto przeływa Srebrna – struga o długości 13,86 km. Swoje źródła ma na północny wschód od Mińska Mazowieckiego. W mieście przepływa przez Park im. Dernałowiczów, między Starym Rynkiem i Sendomierzem i przy Górkach, następnie wyznacza granicę miasta (dokładnie Kędzieraku), a następnie po krótkim fragmencie przez gminy Mińsk Mazowiecki i Dębe Wielkie wpada do Mieni w miejscowości Podrudzie. Jej wody są w znaczący sposób zasilane przez kanały burzowe i wypływ z oczyszczalni ścieków. Największym i lewobrzeżnym dopływem jest Wiśniówka, która uchodzi do Srebrnej w Karolinie.
Zdjęcie lotnicze znad wschodniej części miasta w kierunku zachodnim
By Jacek Maria Jeliński – z kolekcji autora, CC BY-SA 3.0, Link do zdjęcia
Historia Mińska sięga ponad sześciuset lat. Od 29 maja1421 miejscowość posiada prawa miejskie. Prawa te nadał książę mazowiecki Janusz I Starszy, a pierwszym właścicielem był Jan z Gościeńczyc herbu Prus III. Już w 1422 rozpoczął działalność kościół parafialny (w miejscu obecnego kościoła, przy Starym Rynku). XV i XVI wiek to szybki rozwój miasta i powstanie sąsiedniego Sendomierza. Gorszym czasem dla miasta był XVII i XVIII wiek (m.in. agraryzacja i potop szwedzki).
W lipcu 1816 Mińsk stał się stolicą obwodu stanisławowskiego. Od tej pory, z przerwą w latach 1975–1999, jest siedzibą powiatu.
W czasach powstania listopadowego i powstania styczniowego okolice Mińska były terenem licznych potyczek. W 1867 r. oddano do użytku Kolej Warszawsko-Terespolską (całą linię). Od 1870 roku właścicielami miasta byli Dernałowiczowie. W 1873 polski przedsiębiorca Konstanty Rudzki założył w mieście zakłady odlewnicze pod nazwą Fabryka Machin i Odlewów Żelaznych „K. Rudzki i Spółka”. Fabryka ta od 1881 roku rozpoczęła produkcję rur lanych, a od 1890 wytwarzała także rury wodociągowe, sprzęt kolejowy oraz konstrukcje stalowe przeznaczone głównie do budowy mostów. Pod koniec XIX wieku Konstanty Rudzki zatrudniał w niej ok. 1000 robotników, a jego firma była trzecią pod względem wielkości z branży budowy maszyn w całym Królestwie Polskim. Główne zakłady przedsiębiorstwa znajdowały się w Mińsku Mazowieckim, gdzie wykonywane były elementy konstrukcji stalowych do budowy mostów przeznaczonych dla całego Imperium Rosyjskiego. W okresie tym firma „Rudzki i Ska” przygotowywała elementy stalowe na budowy mostów w Rosji, Mandżurii oraz Chinach. Obecnie tradycje te kontynuuje fabryka maszyn (obecny FUD – Fabryka Urządzeń Dźwigowych).
Podczas wojny polsko-bolszewickiej, w sierpniu 1920 r. Mińsk został zajęty przez Armię Czerwoną. 17 sierpnia 1920 roku, nastąpiło kontruderzenie spod Warszawy – miasto zostało wyzwolone przez oddziały grupy płk. Stanisława Wrzalińskiego. Wtedy też miało tu miejsce połączenie sił polskich (po kulminacyjnym momencie bitwy warszawskiej). W tym czasie właściciele miasta gościli Józefa Piłsudskiego, Józefa Hallera i Charlesa de Gaulle’a.
W Mińsku stacjonował 7 Pułk Ułanów Lubelskich, który odegrał dużą rolę w przewrocie majowym i bohatersko walczył w wojnie obronnej 1939. W XIX wieku i do II wojny światowej miasto było zamieszkane przez dużą społeczność żydowską. W pierwszej połowie 1936 doszło tu do ekscesów, pogromu, o podłożu antysemickim. W 1940 Niemcy utworzyli tutaj getto, którego mieszkańcy 21 sierpnia 1942 zostali wywiezieni i wymordowani w obozie zagłady w Treblince. Blisko 1 tys. został rozstrzelany na dzisiejszym Starym Rynku.
W czasie II wojny światowej na terenie miasta działały Armia Krajowa i Gwardia Ludowa. Po opuszczeniu miasta przez okupanta AK przejęło nad nim kontrolę 30 lipca 1944, ale nazajutrz weszła Armia Czerwona. W nocy z 2 na 3 marca 1945 roku, NKWD zamordowało 7 przedstawicieli mińskiej elity, w tym burmistrza Hipolita Konopkę.
W okresie od 1 czerwca 1974 do 31 grudnia 1998 nie istnieje powiat miński zaś Mińsk wchodzi w skład woj. siedleckiego. W roku 1984 dokonano ostatniego dużego powiększenia miasta, m.in. o Kędzierak i Anielinę.
Źródło: pl.wikipedia.org
